Vị trí bản đồ

Địa điểm du lịch

Địa hình của Hòa Bình được tạo nên bởi những đồi núi trùng điệp, với các điểm du lịch hấp dẫn như động thác Bờ, Hang Rết, động Hoa Tiên và vùng rừng nhiệt đới nguyên sinh Pù Noọc. Những cảnh quan này mở ra những cơ hội du lịch mạo hiểm như leo núi, đi bộ, săn bắn và tắm suối. Sự kết hợp giữa sức người và thiên nhiên đã tạo nên một vùng hồ sông Đà thơ mộng, tạo điều kiện phát triển du lịch vùng lòng hồ và ven hồ, nơi có vịnh, đảo và bán đảo, là nơi bảo tồn động thực vật quý hiếm. Các bản làng Mường, Dao, Tày nằm rải rác ven hồ và trong các thung lũng, tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình.

Hòa Bình cũng nổi bật với nhiều suối nước khoáng nóng và thung lũng hoang sơ, huyền bí. Một số địa điểm đáng chú ý bao gồm:

• Suối nước khoáng Kim Bôi: Với nguồn nước phun lên ở nhiệt độ 36°C, đủ tiêu chuẩn dùng làm nước uống, tắm và chữa bệnh. Nước suối Kim Bôi được đóng chai và xuất khẩu, tương tự như các loại nước khoáng nổi tiếng như Thạch Bích (Quảng Ngãi), Kum-dua (Nga) và Paven Barbia (Hungary).

• Thung lũng Mai Châu: Nằm tại huyện Mai Châu, thung lũng này nổi bật với những đồng lúa mượt mà và những nếp nhà sàn được quy hoạch bảo tồn phục vụ du lịch.

• Đà Bắc: Là huyện vùng cao với phong cảnh nguyên sơ, yên ả, thơ mộng. Đây là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích du lịch sinh thái và văn hóa. Đà Bắc còn có các bản Mường, bản Dao, bản Tày và một số gia đình người Thái với những mái nhà sàn cổ kính.

• Lương Sơn: Là huyện cửa ngõ của tỉnh Hòa Bình, Lương Sơn nằm giữa đồng bằng châu thổ sông Hồng và miền núi Tây Bắc, chỉ cách Hà Nội khoảng 40 km. Vị trí thuận lợi về giao thông, Lương Sơn là nơi tập trung nhiều khu du lịch sinh thái và các địa điểm giải trí hấp dẫn.

Văn hoá

Phong tục

Tỉnh Hòa Bình là nơi sinh sống của bảy dân tộc, mỗi dân tộc đều giữ gìn những nét văn hóa đặc sắc của mình, đồng thời bảo tồn sự đa dạng văn hóa của các dân tộc khác trong cộng đồng. Các dân tộc Tày và Thái trong tỉnh có nhiều điểm tương đồng trong phong tục và sinh hoạt. Dân tộc Mường nổi bật với nền văn học dân gian phong phú, như hát ví Mường với nhạc trống đồng, nhạc cồng, và trường ca Đẻ đất đẻ nước. Dân tộc Thái có những làn điệu dân ca cộng đồng rất đặc trưng. Một số ít người Mông trong tỉnh thực hiện các điệu múa khèn, múa ô. Rượu cần là sản phẩm không thể thiếu trong các dịp lễ tết, hội hè của người Mường và Thái, thể hiện nét văn hóa độc đáo trong đời sống của cư dân miền hạ sông Đà.

Ẩm thực

Hòa Bình là tỉnh nằm ở khu vực chuyển tiếp giữa đồng bằng sông Hồng, vùng núi Tây Bắc, và vùng Bắc Trung Bộ, nơi có nhiều dân tộc sinh sống, tạo nên một nền ẩm thực đa dạng và phong phú. Một số đặc sản nổi bật của tỉnh gồm:

Cơm lam Hòa Bình, cam Cao Phong, lợn mán thui luộc, chè san tuyết Pà Cò, rượu Đù Địn, bánh uôi, mận Hang Kia, gà đồi Hương Nhượng, khoai sọ Phúc Sạn, rau rừng đồ, quýt đường Ôn Châu, rượu cần Mường, tiết canh Hòa Bình, ong rừng xáo măng Mai Châu, su su Lũng Vân, rau sắn nấu chua, rượu cần, hạt dổi Lạc Sơn, cá nướng sông Đà, sâu Lạc Sơn, canh loóng chuối, mía tím Hòa Bình, quất hồng bì Kỳ Sơn, dê núi, bánh dày Hang Kia, chả rau đáu, hạt dổi Chí Đạo, khoai lang Ba Khan, măng đắng Hòa Bình, mật ong Tự Do, lợn rừng xiên nướng bản Lác, canh rau đắng Lạc Sơn, bí đao Kim Bôi, chả cuốn lá bưởi, canh môn nấu da trâu khô, rượu Mai Hạ, nậm pịa Mai Châu, nhãn Sơn Thủy, quả lặc lè, vịt bầu Bến, cá ngần sông Đà, mật ong Lạc Sỹ, quýt Nam Sơn, thịt trâu lá lồm, dưa bở Mỵ Hòa, thịt lợn muối chua, rau sắng, gà chạy bộ Thung Nai, ốc núi Hòa Bình, củ dong Cao Sơn, xôi nếp nương Mai Châu, gà ri Lạc Thủy, tỏi tía Thành Sơn, gà nấu măng chua hạt dổi, bưởi đỏ Tân Lạc.

Lễ hội

Hòa Bình cũng là nơi tổ chức nhiều lễ hội đặc sắc của các dân tộc thiểu số. Một số lễ hội nổi bật bao gồm:

• Hội xên bản, xên mường: Được tổ chức vào mùa xuân, khi hoa ban nở trắng khắp núi đồi, nhằm cầu mùa màng bội thu và cầu mong một cuộc sống bình an, ấm no. Lễ hội cũng là dịp để trai gái vui chơi, tìm hiểu nhau trong tiếng đàn, tiếng hát.

• Hội cầu mưa (dân tộc Thái): Tổ chức vào tháng Ba, tháng Tư âm lịch, khi thời tiết hanh khô chuẩn bị chuyển sang mùa hè, nhằm cầu mong mưa thuận gió hòa.

• Lễ cầu mát: Tục lệ của người Mường vùng Hòa Bình, thầy mo cầu khấn bốn vị thần Trời, Đất, Nước, Lửa phù hộ cho dân bản luôn được mát mẻ. Lễ này cũng được tổ chức sau khi có hỏa hoạn trong gia đình.

• Lễ cầu phúc bản mường: Tổ chức bởi người Thái ở Mai Châu, với mục đích cầu thần phù hộ dân bản, cúng rửa lá lúa và xua đuổi thần Trùng.

• Lễ hội rửa lá lúa ở Mường Bi: Vào tháng 7, tháng 8, khi cây lúa bắt đầu ra hạt, thầy mo cùng dân bản cúng tại ruộng lúa để cầu mong mùa màng tươi tốt.

• Lễ cơm mới: Được tổ chức trong cộng đồng người Mường Bi ở Hòa Bình, là dịp các gia đình tổ chức mừng vụ thu hoạch, cúng vía lúa, và tỏ lòng thành kính với tổ tiên.

• Lễ khẩn chiêm: Lễ cúng cầu lúa mùa của người Dao, tổ chức vào đầu tiết lập hạ, cầu mong đất trời phù hộ cho một năm làm ăn thuận lợi.

• Hội xéc bùa: Hay còn gọi là hội cồng chiêng của người Mường, là lễ hội nơi các phường bùa tổ chức hát và đánh cồng chiêng.
  
  

Ngoài ra, Mo Mường là một di sản văn hóa phi vật thể quốc gia của Hòa Bình, đang được đề nghị UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Kinh Tế

Thủy điện

Hòa Bình là nơi đặt Nhà máy Thủy điện Hòa Bình, có công suất thiết kế đạt 1.920 megawatt, tọa lạc tại hồ Hòa Bình trên dòng sông Đà. Đây là một trong những nhà máy thủy điện lớn nhất Việt Nam và khu vực Đông Nam Á. Công trình này được Liên Xô viện trợ cho Việt Nam, khởi công vào ngày 6 tháng 11 năm 1979 và chính thức khánh thành vào ngày 20 tháng 12 năm 1994. Ngoài nhiệm vụ phát điện, Nhà máy Thủy điện Hòa Bình còn có chức năng ngăn lũ cho sông Hồng, cung cấp nước tưới tiêu và cải thiện giao thông đường thủy.

Nông nghiệp

Nông nghiệp Hòa Bình đã phát triển mạnh mẽ với nhiều vùng chuyên canh nguyên liệu đặc trưng, bao gồm: vùng cam tại huyện Cao Phong, vùng mía tím ở các huyện Tân Lạc, Lạc Sơn, Cao Phong, vùng gỗ, luồng nguyên liệu ở Đà Bắc, Mai Châu, vùng lạc và đậu ở Lạc Sơn, Yên Thủy, vùng dưa hấu ở Lạc Thủy, Kim Bôi, vùng cây dược liệu tại Tân Lạc, Lạc Sơn, và vùng chè ở Lương Sơn, Mai Châu, Đà Bắc.

Đá thủ công mỹ nghệ

Làng nghề đá thủ công mỹ nghệ Sỏi, thuộc huyện Lạc Thủy, nổi tiếng với các sản phẩm đá như bàn ghế đá, lavabo đá (chậu rửa đá), tượng đá, v.v. Với nguồn nguyên liệu đá phong phú và bàn tay khéo léo của những nghệ nhân có kinh nghiệm lâu năm, các sản phẩm của làng Sỏi luôn được đánh giá cao. Làng Sỏi nằm gần các cụm KCN Phú Thành I và II, là nơi có nhiều công ty lớn, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế vượt bậc cho địa phương và tỉnh Hòa Bình.